Welke van de acht ben jij?

Toen ik begon aan ‘project Zelfvertrouwen’ – het idee om een boek over dit onderwerp te schrijven – vond ik de research super interessant. Ik las in die dagen ook oude boeken over zelfvertrouwen. Bijvoorbeeld een boek uit 1977 van psycholoog Abraham Maslow. Een boek waar ik soms nog steeds iets in opzoek is van de Amerikaanse professor Mruk.

Hij beschrijft dat zelfvertrouwen een combinatie is van vaardigheid (dat wat je goed kunt) en waardigheid (zelfrespect). Het draait om de juiste balans tussen deze twee. Mruk maakte daarnaast een indeling van acht verschillende typen zelfvertrouwen en de bijbehorende kenmerken. Zo’n rangschikking is handig om iets dat complex is, toch overzichtelijk te maken. Ik heb ze vertaald en beschrijf ze hieronder. En ik heb er een citaat bij gezocht.

Als je jezelf herkent in een van de acht typen, kan dat misschien confronterend zijn.  Zo’n indeling is natuurlijk een versimpeling, er gaat daardoor wel wat nuance verloren. Er zijn bijvoorbeeld ook combinaties van deze acht types mogelijk.

Als de uitkomst is dat je wat meer zelfvertrouwen kunt gebruiken, begin dan met meer zelfkennis. Door meer zelfkennis leer je ook je goede eigenschappen beter kennen en leidt het makkelijker tot zelfacceptatie en zelfvertrouwen. Aan het einde van dit blog, vind je een link naar een test om je zelfvertrouwen te meten.

Figuur 1. Acht typen zelfvertrouwen

Zelfvertrouwen gebaseerd op waardigheid

Algemeen: instabiel of fragiel zelfvertrouwen. Er is minder vertrouwen in de eigen vaardigheden en dat wordt gecompenseerd door focus op waardigheid.

1. Narcistisch

   Mensen die laten zien dat ze zichzelf erg belangrijk vinden en daarin sterk overdrijven. Ze verlangen van hun medemensen dat hun bijzondere karakter en capaciteiten worden opgemerkt en erkend. Ze reageren te sterk op mensen die hun bekwaamheden of prestaties in twijfel trekken. Denk aan Trump. Narcisten hebben echter zo’n laag zelfbeeld dat de gedachte dat ze niet goed genoeg zijn, te pijnlijk is om onder ogen te zien. Door hun vaardigheden en prestaties op te blazen, of die van hun partner of kinderen, proberen ze de pijn en de depressieve gevoelens af te wenden.

Shyness has a strange element of narcissism, a belief that how we look, how we perform, is truly important to other people. – André Dubus

2. Gericht op goedkeuring

   Mensen die hun doen en laten aanpassen aan bijvoorbeeld ouders, partner en vrienden om bevestiging en goedkeuring te krijgen. Die aanpassing is nodig om zichzelf staande te houden en zich waardig genoeg te voelen. De eigen behoeften en waarden & normen zijn minder belangrijk en/of worden verwaarloosd. Ze zijn gevoelig voor kritiek en gaan ver in hun aanpassing om afkeuring te vermijden door weinig risico’s te nemen, onder te presteren en confrontaties uit de weg gaan.

Your time is limited, so don’t waste it living someone else’s life. Don’t let the noise of others’ opinion drown out your own inner voice. – Steve Jobs

Zelfvertrouwen gebaseerd op vaardigheid

Algemeen: instabiel of fragiel zelfvertrouwen. Minderwaardigheidsgevoelens worden gecompenseerd door focus op vaardigheden.

3. Prestatiegericht

   Mensen die voor hun zelfvertrouwen te veel leunen op succes en prestaties. In een maatschappij of omgeving waar prestaties statusverhogend zijn, is het verleidelijk om extreem hard te werken en de competenties maximaal in te zetten. Als het zelfvertrouwen te veel gebaseerd is op vaardigheden, dan krijgt het zelfvertrouwen een enorme knauw bij tegenslag, kritiek, afwijzing of ontslag. Dit leidt vervolgens tot zelfkritiek, zelf-afwijzing of burn-out.

When there is no enemy within, the enemies outside cannot hurt you. –  Afrikaans gezegde

4. Antisociaal

   Mensen die asociaal en soms agressief gedrag vertonen en ten koste van anderen succes willen boeken. Er is een overdreven grote behoefte aan macht of succes. Het kan leiden tot meedogenloos handelen om de top te bereiken.

Confidence…thrives on honesty, on honor, on the sacredness of obligations, on faithfull protection and on unselfish performance. Without them it cannot live. – Franklin D. Roosevelt

Laag zelfvertrouwen

Algemeen: weinig zelfvertrouwen en gericht op behoud van het huidige niveau van vaardigheden en gevoel van waardigheid. Niet durven en niet doen.

5. Negatief

   Mensen die wel hun hart zouden willen volgen maar zich onvoldoende vaardig voelen om een risico te nemen. Het wordt negatief genoemd omdat deze mensen kansen onbenut laten en met minder genoegen nemen.

Low self-esteem is like driving through life with your handbrake on. – Fred Rogers

6. Minderwaardigheidscomplex

   Mensen die zich minderwaardig en minder vaardig voelen en daardoor slechter functioneren. Ze zijn vatbaar voor depressies. Daarnaast kunnen ze meer moeite hebben met het opbouwen en behouden van belangrijke relaties. Het hebben van ambities is ondenkbaar.

If you doubt yourself, then indeed you stand on shaky ground. – Henrik Ibsen

Veel zelfvertrouwen

Algemeen: stabiel zelfvertrouwen. Staan open voor nieuwe ervaringen, zijn optimistisch en reageren niet overgevoelig op kritiek.

7. Positief

   Mensen die zichzelf veilig genoeg voelen om hun beperkingen en fouten toe te geven en die zonder bevestiging en goedkeuring van andere gelukkig kunnen zijn. Door hun zelfacceptatie hebben ze minder bevestiging nodig. Ze zijn in staat om hun eigen weg te kiezen en hun hart te volgen ondanks onzekerheden.

When you become comfortable with uncertainty, Infinite Possibilites open up in your life. – Eckhart Tolle

8. Authentiek

   Mensen met een stabiel en realistisch zelfbeeld die hun capaciteiten ontwikkelen en tot het authentieke niveau van zelfvertrouwen komen. Een natuurlijk zelfvertrouwen dat op een waardige manier het hoofd biedt aan de uitdagingen van het leven.

Dance like no one is watching, sing like no one is listening, love like you’ve never been hurt, and live like it’s heaven on earth. – Susanna Clark / Richard Leigh

Ik hoop dat je in de laatste categorie valt. Bij mezelf zie ik gelukkig een stijgende lijn. Laat gerust een comment achter als je wil reageren op dit blog. En dan nu de test. Je vindt ‘m via deze link Vragenlijst Zelfvertrouwen.

Bron: Self-Esteem Research, Theory, and Practice, Christopher J. Mruk, Springer Publishing Company, New York

Foto: omslag van een gedeelte van het boek van Christopher Mruk