Alles wat je voor het eerst doet is spannend. Dat hoeft verder geen betoog of een mooi voorbeeld, want dat gevoel kennen we allemaal. Je kunt je natuurlijk goed voorbereiden zodat het minder spannend is. De tekst van een presentatie nog eens oefenen en controleren of je geen vlek op je colbert hebt, maar het feit blijft: een eerste keer is spannend. Die spanning kan ervoor zorgen dat je zelfvertrouwen afneemt en de zelftwijfel toeslaat. Niet echt een fijne combinatie als je aan iets nieuws begint. Ik merk dat het me helpt als ik meer afweet van de werking van het brein.
Ik moest hieraan denken toen ik vorige week schreef dat ik het spannend vond om over mijn eigen zelfvertrouwen te schrijven. Tegelijkertijd vond ik dat vreemd. Ik wist immers al zoveel af van zelfvertrouwen, ik had al die oefeningen gedaan? Hoe kon dat toch? Waarom vond ik het dan toch nog spannend?
De amygdala – huh?
Het antwoord op die vraag kwam toen ik me de ‘amygdala’ herinnerde. Dit amandelvormige stukje brein (Grieks voor amandel, vandaar de naam amygdala) kun je vergelijken met een ingebouwde alarmbel. De amygdala wordt actief bij dreigend gevaar. In de oertijd moesten we ons snel uit de voeten kunnen maken als we een beer zagen. En konden we onszelf redden door stil te blijven staan voor een slang. Die ingebouwde alarmbel hebben we dus al heel lang en vandaar dat de amygdala diep in het oudste gedeelte van de hersenen zit. Als er echt reden is voor gevaar, dan zet de amygdala ons met een golf van stresshormonen razendsnel aan tot de bekende vecht-of-vluchtreactie. Of we verstijven van angst.
Vandaag de dag wordt de amygdala actief als we een deadline niet halen of als we in de file staan en te laat dreigen te komen voor een afspraak. We zijn alert en onze zintuigen staan op scherp. Was de amygdala in de oertijd een klein waakvlammetje dat af en toe in actie moest komen, anno 2019 is de amygdala een soort centrale verwarming die heel de dag aanslaat. Daarom reageren we nu anders als we gestrest zijn. Verstijven is bijvoorbeeld uitstelgedrag, vechten doen we nu vooral verbaal. En de confrontatie uit de weg gaan is het vluchten van weleer.
Slimme samenwerking
Uit je comfortzone gaan heeft ook met de amygdala te maken. Denk bijvoorbeeld aan een belangrijke presentatie geven of de eerste keer een wat persoonlijker blog schrijven ;). We maken ons druk dat we raar overkomen en zijn zelf de bron van stress. De amygdala reageert alert met de aanmaak van stresshormonen. Cortisol en adrenaline komen vrij. Onze hartslag en de bloedsuikerspiegel gaan omhoog en we ademen sneller. Dit geeft een vervelend, opgejaagd gevoel waar we snel vanaf willen. Daar moeten we even doorheen. Het jongere gedeelte in ons brein, de cortex, helpt daarbij. We weten dat we niet in levensgevaar zijn en weten ook dat het gevoel weggaat tijdens of na de presentatie.
Het brein doet nog iets slim: tijdens dit proces werkt de amygdala nauw samen met de hippocampus, het geheugencentrum. De ervaring, bijvoorbeeld de presentatie geven, wordt opgeslagen. De amygdala weet de volgende keer direct hoe het moet reageren. En omdat een presentatie geven geen levensbedreigende situatie is, heb je bij de volgende presentatie al minder last van stress. Na een paar keer is de amygdala gewend aan de situatie. Er worden steeds minder stresshormonen aangemaakt, je bent ontspannen en je bent minder moe na afloop. Want een amygdala die in actie moet komen kost een hoop energie.
Boost voor het zelfvertrouwen
Het leuke is: uit je comfortzone gaan, geeft achteraf een boost aan ons zelfvertrouwen. Het stimuleert, het zet aan tot vernieuwing en het geeft een kick. Een dopamine-kick om precies te doen. Dus de volgende keer dat je iets spannends doet, onthoud dan dat je amygdala actief is. Je brein doet gewoon wat het moet doen. Het ongemakkelijke gevoel gaat vanzelf weer weg. Het is vooral geen reden om aan jezelf te twijfelen. De keren daarna worden steeds makkelijker. Als je dit eenmaal weet en kunt herkennen, dan wordt uit je comfortzone gaan een stuk comfortabeler.
Wat helpt, tot slot, is meditatie. Regelmatig mediteren zorgt ervoor dat je amygdala vaker ontspant en minder vaak ‘aanslaat’. Of jezelf een peptalk geven. Meer daarover volgende week!
PS De foto is van Thomas Deerinck en komt van de website Nature.com. Het zijn zenuwcellen in de hippocampus!
